
de Adriana Cocco
Padre Manzella: unu donu pro sa Sardigna
A printzìpios de su sèculu coladu unu missionàriu girat peri sa Sardigna, cheret megiorare sas cunditziones religiosas, sotziales e econòmicas de s’ìsula.
Est su lombardu Giuanne Batista Manzella, fìgiu de tramatajos est intradu in seminàriu a trinta annos, podimus nàrrere chi at àpidu una vocatzione redadia. A poi de sete annos chi fiat preìderu, essende diretore in unu seminàriu piemontesu l’ant trasferidu, ca b’at àpidu una faddina in sos registros contàbiles e nche l’ant mandadu a sa Domo de sas Missiones de Tàtari.
E gasi chi unu mangianu de su mese de Santandria de su 1900 lompet a Fìgari, tenet barantachimbe annos.
Sa Sardigna est una terra de pojales, malària e povertade, su restu de su mundu no la connoschet, Manzella l’at a istimare e s’at a fàghere sardu paris a sos sardos.
Remo Branca iscriet: “Non più di tre gli uomini, che hanno veramente conosciuto e visitato la Sardegna, in lungo e in largo, senza fretta, penetrando nel suo cuore attraverso le pellegrinazioni di lunghi anni. Il Lamarmora, che la scoprì sotto l’aspetto fisico e militare, dandoci un’immortale notizia del suo cammino nel “Viaggio” e nell'”Itinerario”. Il Bertarelli, che rifece il cammino divenuto più agevole, per rivelarla sotto l’aspetto turistico, raccogliendo le sue note d’una passeggiata durata diciassette anni nella diffusa “Guida” del Touring. Un terzo uomo, sardo per elezione, ha camminato più degli altri due insieme. Il Signor Manzella, l’apostolo della Sardegna.
Per quaranta anni senza mai sostare ha girato l’isola almeno venti volte: a piedi, a cavallo in automobile, in treno. Questi mezzi di locomozione non sono stati da lui adoperati successivamente nel tempo, man mano che il progresso li introduceva nell’Isola; egli non ha mai rinunciato al cavallo di San Francesco.”
Sigomente est cumbintu chi sos preìderos tocat chi siant apòstolos e no impiegados si disisperat pro cantu bene b’at a fàghere, no est òmine chi timet su traballu e promitit chi s’at a pasare in Paradisu.
Sa missione sua
Faghet unu programma pro agatare su mèdiu a custa misèria e bìsitat cada bidda: caminat in sa piana de sa Nurra e in sos montes de su tzentru, si moet in sas rocas de sa Gaddura fintzas a sos istatzos prus addae, comente lompet a su logu de sa missione sonat una trumbita pro cramare sa populatzione, prèigat e cunfessat, fundat sa Cunferèntzia vincentziana de Caridade pro agiuare sos bisongiles,abèrrere domos pro sos òrfanos, asilos, ricòveros pro sos betzos solos e abbandonados, gherrat contra a s’usura fatende sotziedade operajas finantziadas dae sos ricos. Cun paga cosa ma semper animosu sèmenat sa Sardigna de òperas.
Traballat che a unu disisperadu, aguantat su fàmine e su sidis, non tzedet mancari sonnidu, parat atza a su tempus malu, mancari patat pro unu male a sos pees e a sas intragnas si no est in biàgiu est a proa a partire.
Tratat dinari che a unu banchieri ma pro se non tenet mancu una sesina in busciaca. Sos ricos li dant ofertas, nde pedit a sos de malu coro e dat a sos pòberos. Narant chi apat partzidu dae sos trinta a sos baranta milliones de tempos suos.
Pro cumprire mègius sa faina istùdiat sa grammàtica sarda e su vocabulàriu de Spano, si faghet ammaniare dae Pedru Casu, preìderu de Belchidda, unu libreddu cun sas essidas prus nòdidas.
Custa terra la istimat a beru e la diat chèrrere rica e fidele a sas traditziones suas, cantu li praghent sos rosàrios cantados de sa Barbàgia e de su Campidanu, sos gosos e su Deus ti salvet Maria.
Sa “gherra” a su corrutu
Ma b’at un’usàntzia sarda chi non podet baliare e chi chircat de irraighinare pro cantu campat, su corrutu: Su corrutuunu male chi afligit unu pòpulu bastante tribuladu, chi custringhet a una vida pagu sana sos parentes de sos mortos;istant inserrados in domo a su nessi tres meses, sos prus istrintos duos annos o prus puru. Patint mescamente sas fèminas, istant sena fàghere nudda, sètzidas in terra a curtzu a su foghile cun giannas e barcones tancados, sa mobìlia covacada cun drapos de roba niedda, nche colant dies intreas sena aera e sena lughe. A cando a finire su corrutu custas persones s’ant giogadu su saludu.
Giuanne Batista cumprendet chi totu custu lu faghent ca timent su crìticu,fundat s’Assòtziu de sa Piedade chi prètziat sas iscritas a pregare pro sos mortos andende a crèsia, e gasi, mancari a bellu a bellu e cun dificultades mannas, sa gente comintzat a nche bogare custa usàntzia chi noghet a su corpus e a s’ànima.
Sos ùrtimos annos
Lu connoschent in totue, l’istimant a manera chi sos ùrtimos annos in ue b’est isse b’acudit gentòria: lu cramant a pònnere paghe, a fàghere esortzismos a cristianos e a domos, a sanare malàidos, a dare consìgiu e consolu.
Morit su 23 de Santugaine de su 1937 a poi de una vida tribulada dae su traballu, sa die sos sardos ant pèrdidu unu babbu.