de Daniela Masia Urgu


It’est sa poesia?… Est sa lontana
bell’immagine bida e non toccada,
unu vanu disizu, una mirada,
unu ragiu ’e sole a sa fentana,

Unu sonu improvisu de campana,
sas armonias d’una serenada
o sa oghe penosa e disperada
de su entu tirende a tramuntana.

It’est sa poesia?… Su dolore,
sa gioia, su tribagliu, s’isperu,
sa oghe de su entu e de su mare.

Sa poesia est tottu, si s’amore
nos animat cudd’impetu sinceru,
e nos faghet cun s’anima cantare.”

It’est sa poesia? de Antioco Casula (Montanaru)

Francesco Petrarca aiat iscritu: «Intre totu sas formas de arte sa chi assegurat de propassare sa vida est sa poesia, s’ùnica capatza de pesare monumentos prus durajolos de su brunzu». Sa poesia est una de sas formas de arte prus antigas. S’istòria de sa poesia rugrat totu s’esperièntzia istòrica umana e nde caraterizat e nde comùnicat ogni manifestatione epocale. S’istòria de sa poesia nch’acumpàngiat de semper, de sas orìgines suas e in sas suas presentadas cara a su mundu, in sas èpocas de sas tziviltades si puru cun formas diferentes semper cun s’idea de acumprire sa punna arreighinada in sas intragnas suas, sentidu, chi no est cambiadu in su tempus: comunicare e signalare in su tempus istòricu sa presèntzia de un’ispìritu chi divenit paràula.

Sa nàschida de sa poesia

Sa poesia naschet cun s’oralidade, est in unu tempus largu meda est istada sa manera cun cale si contaiant s’istòria de sos pòpulos; naschet pro dare forma a sa comunicatzione musicale, e la cumpletare cun sa paràula, s’ispissu fiat acumpangiada dae movimentos de su corpus.
Sa caraterìstica intèrrina est su cuntatu cun sa gente e sas formas musicales e sas mòvidas de sas manos fiant netzessàrias a su fine de s’ammentare in manera ladinu sos versos e sas paràulas. Prima de s’iscritura sa poesia in mùsica fiat meledu e resonamentu subra sos acadessimentos, fiat momentu colletivu, e deveniat memòria prus de ammentu, fundariza cumprida chi si trasmìtias in s’istòria de su tempus.
Forsis sa poesia naschit in custa forma in su territòriu de su bàlticu chi connoschimus comente a sa Finlàndia (XVIII A.C), e dae cue de sighida a sas migratziones custos pòpulos si sunt iscostiados finas a sos territòrios de sa Grètzia ue giughent sa cultura issoro e sas traditziones issoro. Sa Grètzia chi devenit su bàntzigu de sa poesia otzidentale e dae inie sa poesia assumet cuddu caràtere chi li connoschimus oe.

Sa matessi paràula poesia derivat de su gregu pòiesis, de su verbu pôiein, e chi cheret nàrrere fàghere, dare forma da; sa poesia est atzione, verbu, sonu, corpus, còpia, est unu custoire pro contare e finas a cantare; su càntigu e sa narratzione si tramandaiat in su tempus, giughinde in su tempus sonos, costumàntzias, sentidos de cumpartzire in mesu sa gente. Sa proa, la faghiat una pessone ebbia, o unu coro e a issa contribuiant totu cusso elementos chi oe non resessimus prus coberare, cales s’acumpagnamentu de sa mùsica, sa modulatzione de sa boghe in su càntigu, sa manere de mòvere sas manos, o sa sas espressada de sa cara, sa coreografia (màssimu pro sa lìrica corale e pro su teatru), su cuntestu de s’esecutzione cun sas maneras possìbiles de interatzione e de retzìproca influèntzia intre chie assentaiat su testu, chie l’esecutaiat – a bortas non fiat s’autore – e su pùblicu.

Pro sos gregos sa poesia e mùsica e dantza fiant espressadas dae una paràula ebbia: mousiké, «s’arte de sas Musas». Fiat protagonista de sa narratzione in sas festas religiosas, in sas tzerimònias presas a s’acumprimentu de garas atlèticas o artìsticas, a unu pùblicu vàriu, mistu; in custas esibitziones performavano su coro de dantzadores-cantores. De s’àteru, bi fiant sos addòbios e sas riuniones de grupos prus minore de aristocràticos de òmines o de fèminas chi beniant acumpangiados dae càntigos esecutados dae cantores solistas.

Sa poesia in sos tempos modernos

In unu brincu temporale s’istòria de sa poesia subit unu cambiamentu importante cun s’imbentu de sa iscritura e de sa manera de imprentare e su chi at cunsighidu comente sa possibilidade semper prus manna de otènnere de su libru de paperi comente a càusa de sa cambiamentu de su cuntzetu de oralidade, chi benit fatu fatu cunfinada a ocasiones particulares, tzelebratziones, e festas. Sa letura devenit unu momentu privadu, un’imperisse chi non tenet e no isetat gente chi ascurtet o disìget ascurtare uditori. Custu fatu at cunditzionadu su de pensare a sa poesia comente a momentu mudu, assoladu, chi colat mancari in sa boghe cun cale s’autore faeddat o murmutat in presèntzia.

Però sa forma de sa poesia in su de tres millènnios at tentu un’isvilupu o forsis unu torrare a sa raighina, una torrada a sa forma sua de sos primores chi nos nch’ammentat chi mùsica e poesia bivent in unu ligàmine cumpridu, chi non si podet divìdere ma chi ammustrat un de sas istruturas compositivas issoro. Sa poesia devenit gara poètica (Poetry Slam) chi pro esempru in sa traditzione poètica sarda est sa poesia de palcu cun sas garas a tema.

Gasi podimus cunsiderare una forma poètica fintzas sa mùsica rap, ca in su rap cantu in sa poesia, sos testos faeddant in manera lìbera de ogni aspetu de s’umanu, a discretzione de s’autore. B’est una diferèntzia nointames e est su fatu chi rap naschet cun sa mùsica e antis est su versu a(barra) chi sighit sa mùsica e tenet una mètrica sua, pro cantu no est istruturada comente a sa poesia chi naschiat orale e podiat èssere musicada, comente amus bidu, ma naschet autònoma sena s’acumpagnamentu musicale, podet èssere ascurtada, leta finas sena e gasi, in custa manera, la cumprendamus oe.

Gasi fintzas intre sas cantzones chi tenent testos cun una leterariedade manna (De Andrè pro esempru), non los cramamus poesia, ca sunt nàschidos e si sunt isvilupados in acòrdiu a sa mùsica. Totus custas formas torrant a leare s’àndala de unu modu de comunicare chi est pro s’òmine comente si siat importante e fundamentale, sa poesia at a agatare ancora unas àteras formas de modernidade gasi chi siat semper una forma atuale de manifestatzione de unu càbidu metafìsicu chi depet è de èssere naradu.

isbe

Iscrie ite nde pensas

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *