Ninetta Bartoli storia di una donna in politica

de Adriana Cocco


Su periodu istòricu

In su 1946 in beranu pro sa prima borta in Itàlia sas fèminas podent gosare de s’eletoradu ativu e passivu: duos decretos reghentes ant dadu a sa populatzione feminile diritos chi in antis tocaiant a sos òmines ebbia.

In deghe sunt resurtadas a si fàghere sìndigas, duas in Sardigna, ais a pensare in carchi logu modernu e cun gente meda ma no est gasi: Margherita Sanna mastra antifascista l’ant elègida in Orune e sa Nobildonna Giuanna Bartoli in Borutta, duas biddigheddas in su coro de s’ìsula, una in provìntzia de Nùgoro s’àtera de Tàtari.

Carlo Levi in su libru Tutto il miele è finito faeddat de sa bidda de Orune de cussos tempos: <<“È un paese antico e chiuso, dove permangono, forse più che in ogni altro, gli usi, le abitudini, i costumi, le tradizioni popolari più lontane, e l’intelligenza e il valore di una vita tanto più energica quanto più limitata, piena di capacità espressiva, di potenza individuale e di solitudine. Il vento soffiava nelle stradette vuote, i monti curvavano i dorsi neri sotto il cielo notturno. Dal municipio uscì una donna dai capelli grigi, avvolta in uno scialle da contadina: era il sindaco di Orune”.>>.

Ninetta Bartoli

Dae sos primos annos de Ninetta Bartoli finas a su comintzu de s’impignu polìticu

Gente arraighinada in su tempus coladu ma chi ischit collire su bonu de sas cosas noas, gasi etotu podimus pensare de Boruta. Inoghe est nàschida Giuanna Bartoli in s’atòngiu de su 1896, una bidda de su Meilogu, collocada in sa badde de su Riu Frida intre su montigru de Sorres e su Monte Pelau. Sos de Bartoli fiant nòbiles e forsis sunt lòmpidos in Sardigna dae sa Còrsica e si sunt firmos in su Logudoro, teniant propiedades mannas e podiant mudare sa sorte econòmica e sotziale de sa populatzione.

A Giuanna totus li naraiant Nineta e l’ant pesada comente tocaiat a sas pitzinnas de famìllia rica in tempos de tando: nos la figuramus gioghende cun Maria, sa sorre manna, in sos aposentos e in sa corte de domo issoro. Pro la fàghere istudiare nche l’ant posta in su collègiu de sas Fìgias de Maria, un’iscola de fide catòlica, sa prus de importu de Tàtari. Gasi at connotu a Padre Manzella, missionàriu de nadia lumbarda ma sardu in s’ànima e in su coro chi cun sacrifìtziu mannu at traballadu pro dare una megiorada a sa Sardigna: est resurtadu a fàghere asilos, orfanotròfios e ricòveros pro sos betzos.

E Nineta ponet fatu: a poi de sa prima gherra faghet in Boruta unu ricòveru e sa cooperativa “Latteria sociale del Meilogu”, cosa manna giai chi in cussos tretos sos pastores fiant meda. Benit a èssere presidente de sas Damas de Caridade e faghet òperas de formatzione e assistèntzia.

Cando fiat istudiende at àpidu sa sorte de èssere cumpàngia de Laura Carta: una tratàntzia chi l’at agiuada a si fraigare unu benidore de polìtica e religione; fedales, issa puru de famìllia nòbile cun propiedades mannas, fèmina de crèsia. Laura a 25 annos si còjuat cun Antoni Segni, gasi Donna Nineta comintzat a travigare in sa Democratzia Cristiana tataresa. Oramai torrada a bidda sua, in su 1945, la faghent segretària de sa setzione locale de su partidu.
In su ’46 si podet candidare a sìndiga.

Donna Ninetta Bartoli cun Mussegnore Arcangelo Mazzotti

S’eletzione a Sìndiga

Est una fèmina de chimbanta annos, sa gente la rispetat, agiumai la timet e lompet a otènnere 332 votos in 371, cun s’amparu de sa DC lassat farfarùgias ebbia a sas àteras duas listas una sardista e una tzìvica. Sunt sos annos a poi de sa gherra, in sas biddas bi mancaiat cada cosa e sa sìndiga si ponet a traballare.
Sos chi l’ant connota si l’ammentant tzuchende in carrotza pro contivigiare su bene sou e pro acumprire a sos doveres amministrativos: faghet fraigare s’acuedotu, su sistema de sas fognas, sas domos populares e s’iscola, faghet lòmpere s’energia elètrica a sa bidda.

Fèmina abbista e religiosa non s’est firma a nche catzare sas dificultades de una vida arretrada fatende infrastruturas. Sa cosa prus manna l’at fata amparende su patrimòniu chi sos antigos aiant lassadu in su territòriu.

Santu Pedru de Sorres

Sa Basìlica de Santu Pedru de Sorres e sa lòmpida de sos Benedetinos

In Sorres, testimòngia de unu tempus coladu bene assortadu, b’est sa basìlica romànico pisana de Santu Pedru oramai derruta, est istada sede de su pìscamu fintzas a su 1505 e pustis at comintzadu sa decàdida. Nineta bi ponet aficu mannu e bonu coro pro torrare in chìgia sa crèsia.

Traballat cun Mussegnore Arcangelo Mazzotti pìscamu de Tàtari e pro mèdiu sou in su mese de martzu de su 1948 connoschet a Padre Austinu Lanzani chi fiat un’ingegneri indiosadu a fàghere una fundatzione benedetina in Sardigna. Intre sas crèsias chi aiat leadu a consideru est Santu Pedru sa prus chi li tocat su coro. A Nineta non li paret a beru, est cuntenta de fundare unu monastèriu e cheret torrare a fraigare de busciaca sua una parte de sa canònica antiga e campare, fintzas a cando est in vida, sos primos padres.

In su 1950 sas sorres Bartoli còmporant su terrinu a làcana cun sa basìlica e lu donant a sa comunidade monàstica. Sos traballos pro restaurare e pro torrare a fraigare sos dominàrios derrutos comintzant in su mese de Santu Gaine de su matessi annu e in su ’55 sos benedetinos, chi mancaiant dae sa Sardigna dae bator sèculos, lompent a Boruta, Nineta los collit in s’intrada de sa bidda cun cuntentesa manna.

Abarrat sìndiga fintzas a su 1958 ma non traighet mai s’ìndula sua e sighit a traballare pro chistiones religiosas e sotziales.

Morit in su 1978, est interrada in su campu santu de Boruta a ogros a Sorres, in una capella de su matessi sestu de sa basìlica, comente chi no apat tzessadu mai de adorare su logu chi at torradu a vida.

isbe

Iscrie ite nde pensas

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *